Incident Friesland Gigant
Het is beter alleen te varen dan met een groep die de verkeerde kant opgaat.
Voorwoord.
Met de nodige aarzeling kijk ik terug op de voorbije trektocht. Zelden is een voorwoord zo beladen geweest als bij deze tocht. Na jaren op zee te hebben gevaren, besloot ik me, mede door de corona pandemie, aan te melden voor een georganiseerde trektocht bij mijn kano vereniging "Onder de Wadden", en wel voor de "Friesland Gigant".
Met mooi weer en veel enthousiasme begonnen we aan deze tocht, maar helaas zou deze voortijdig eindigen in een deceptie voor mij persoonlijk, zoals ook voor een deel van de deelnemers. De gevolgen waren achteraf groot, maar ik sta volledig achter de beslissingen die ik tijdens en na deze tocht heb genomen.
Ondanks alle gebeurtenissen heb ik toch een mooie kano vakantieweek beleefd, met een totale vaarafstand van 77 NM. Het was geen gemakkelijke beslissing om deze ervaring op mijn website te delen, maar ik heb na lang wikken en wegen besloten dit wel te doen, al was het alleen al om duidelijkheid te scheppen.
De start zondag 25 juli. (9,5 NM)
Een goed plan is aan verandering onderhevig!
Het is waar wat ze zeggen: "Het leven begint buiten je comfortzone." Dit credo geldt zeker voor de start van onze trektocht. Het plan was om op zondagochtend te vertrekken vanuit Bolsward richting Franeker. We zouden daar bij de kano vereniging kamperen en de volgende ochtend starten met de trektocht. Helaas waren de weersvoorspellingen niet bepaald gunstig en besloten we om maandag met de auto naar Franeker te gaan.
Maar toen gebeurde er iets bijzonders. De weersomstandigheden waren een stuk beter dan de voorspellingen en we besloten snel om na het middageten alsnog met de volgeladen kajaks richting Franeker te vertrekken. Varen is tenslotte een stuk leuker dan met de auto, nietwaar?
Na een mooie middagtocht arriveerden we in Franeker en was het al gezellig druk op het kampeerveld voor de kantine van de kano vereniging. We maakten kennis met de andere deelnemers en hernieuwden oude bekenden. Na het opzetten van onze tent en het installeren van onze spullen, begon een gezellige avond waarin zoals gebruikelijk veel verhalen en avonturen werden gedeeld. In de loop van de avond werden deze verhalen steeds mooier en epischer.
Maandag 26 juli
De start van onze trektocht begon met een "Palaver" (het palaver zelfst.naamw. Uitspraak: [pa'lavər] Verbuigingen: palaver|s (meerv.) langdurig gepraat). Ik dacht nog bij mezelf dat iemand zeker een nachtje op een woordenboek had geslapen, maar het woord werd min of meer uitgelegd. Mijn persoonlijke filosofie is nog steeds: doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg. Desalniettemin was het een goede gelegenheid voor een voorbespreking, inclusief een voorstelrondje en veiligheidsinstructies.
We vertrokken en merkten dat lang niet iedereen zich aan de veiligheidsregels hield zoals aangekondigd voor deze tocht, waaronder het dragen van zwemvesten en spatzeilen. Hoewel de omstandigheden gunstig leken en de route over smalle vaarten en sloten liep, is het belangrijk om afspraken na te komen. Ik ben echter niet de leider van de tocht en begrijp dat het aan de individuele deelnemers is om hun eigen veiligheid te waarborgen.
Het was een warme dag met weinig wind en al snel bevonden we ons op het water. Ik had er in eerste instantie niet al te veel moeite mee dat er deelnemers zonder zwemvest en spatzeil varen in deze kleine sloten en vaarten, maar veiligheid staat voorop en ik begrijp dat het belangrijk is om deze maatregelen in acht te nemen. Uiteindelijk is het aan ons als individuen om verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen veiligheid en die van anderen.
De tocht was net begonnen en ik keek uit naar de avonturen die voor ons lagen.
De route
Frjentsjer - Tersoal (15 NM)
We starten voor de kanoclub op het “Van Harinxma kanaal” richting Wjelsryp (Welsrijp) op de “Frenkserter Feart” (Franekervaart), Winsum, Easterlitens (Oosterlittens) en Britserd (Brtiswerd). Dan de “Boazumer Feart" (Bozumervaart) naar Boazum (Bozum). Dan via de “Zwette” naar Skearnergoutum (Skarnegoutum) en Snits (Sneek). Ten noorden van Snits volgen we de “Snitser Feart” (Sneekervaart) richting Poppenwier (Poppingawier) waar we afslaan naar Tersoal (Terzool) via de “Tersoalster Sylroede” (Terzoolster Zeilroede).
Camping Tersoal.
Deze camping is helaas verre van wat we hadden verwacht. Tijdens de huidige corona pandemie is het van essentieel belang dat we ons kunnen houden aan de voorgeschreven maatregelen, zoals het houden van voldoende afstand en het regelmatig wassen van onze handen. Echter, op deze camping is dit vrijwel onmogelijk.
De toegewezen plaatsen zijn niet toereikend voor de hoeveelheid mensen in onze groep, en het sanitair is oud en vies. Er is slechts één toilet en één douche beschikbaar voor zowel de dames als de heren, wat onacceptabel is, zelfs voor een kleine camping. Bovendien is de toegang tot het sanitair door dezelfde deur, wat niet handig is in deze tijd van corona. De anderhalve meter afstand houden is al helemaal onmogelijk.
De veldjes die ons in eerste instantie waren toegewezen waren slecht onderhouden, met lang gras en distels. De steigers en walbeschoeiing zijn ook aan onderhoud toe, wat het geheel een verwaarloosde indruk geeft.
Hoewel ik gewend ben aan wild en primitief kamperen, voldoet deze camping helaas niet aan de minimale eisen voor een aangenaam verblijf. Ik voel mij dan ook gedwongen om mijn eigen hygiëne en veiligheid te waarborgen door gebruik te maken van de natuurlijke omgeving in plaats van het aanwezige sanitair.
Kortom, ik ben teleurgesteld over de erbarmelijke staat van deze camping en raad het niet aan voor een verblijf, vooral niet tijdens deze pandemie.
Dinsdag 27 juli.
Tersoal - Nes (14.5 NM)
In de vroege ochtend sta ik op om de dag goed te beginnen. Ik trek even de natuur in en ga het weerbericht voor de dag te bekijken. De start van de dag staat gepland om negen uur, dus ik neem ruim de tijd om te ontbijten, koffie te zetten en alles klaar te maken voor vertrek. Helaas is de weersvoorspelling niet in ons voordeel, met harde wind uit het zuidwesten van 4 beaufort en uitschieters tot 5 beaufort.
Tot mijn verbazing blijft de geplande briefing grotendeels uit, maar er wordt wel medegedeeld dat we op het starteiland koffie gaan drinken. Ik bespreek kort de weersverwachting met mijn trainingspartners en bereid me voor op de omstandigheden die ons te wachten staan.
Hoewel we op onze huidige locatie beschut varen, besef ik dat dit niet representatief is voor wat ons op het Sneekermeer te wachten staat. Tot mijn verbazing zie ik dat sommige deelnemers en zelfs degenen die de tocht leiden, zonder zwemvest en/of spatzeil varen. Ik verwacht dat dit snel zal worden aangepast voordat we het open water opgaan.
Blijkt maar weer: Vertrouwen is goed, controle is beter
Wanneer we de zelfbedieningssluis uitvaren aan het einde van de Tersoalster Sylroede, bevinden we ons op groter water. We varen via de sluis in het Margriet kanaal het Sneekermeer op. We bevinden ons aan de lage kant van het meer, en het water is behoorlijk ruw. Mijn eerste reactie is enthousiasme (de zeevaarder spelen in de golven), maar al snel merk ik dat een deel van de groep nog steeds zonder zwemvest en spatzeil vaart. Dit is een gevaarlijke situatie, en de lol vergaat me direct.
Ik probeer met nog een aantal ervaren mensen te helpen met het aantrekken van hun zwemvest, maar de groep valt snel uit elkaar. De voorste zijn niet meer bij te halen, en ik besluit samen te werken met een andere instructeur van onze vereniging om mensen te adviseren en te ondersteunen. Achteraf blijkt dat we dit onafhankelijk van elkaar hebben gedaan.
Tijdens onze tocht bevindt één van de deelnemers zich op een afstand van meer dan 500 meter van ons. Als deze persoon om zou slaan, zouden we niet in staat zijn om hem te bereiken. Dit betekent dat als we zelf hulp nodig zouden hebben, we niet kunnen rekenen op zijn aanwezigheid en hulp. Dit is een situatie waarin geen enkele kanovaarder zich zou willen bevinden, en het is dan ook iets waar we tijdens de instructie altijd op hameren om te voorkomen.
Het idee dat je niet onderkoeld zou kunnen raken in water van 19°C, zoals één van de deelnemers of tochtplanners suggereerde, is natuurlijk ook absurd.
Daarom heb ik besloten om halverwege de overtocht mijn aandacht volledig te richten op de achterblijvende deelnemers, om hen zo goed mogelijk te begeleiden naar het starteiland. Daarna zal ik deze groep verlaten en mijn eigen weg volgen, omdat de veiligheid van de deelnemers altijd voorop staat.
Het is achteraf gebleken dat één van de deelnemers totaal geen idee had dat hij het Sneekermeer op zou gaan, wat voor hem of haar tot een onprettige situatie heeft geleid. Dit gebrek aan informatie is onacceptabel en had voorkomen kunnen worden door de organisatie door van tevoren beter te communiceren met alle deelnemers.
Wat mij echter nog meer verbaasde, was dat de twee tochtleiders zelf geen ervaren kanoërs op groot water waren en één van hen zelfs een dag niet mee heeft gevaren. Dit is niet waar ik mijn kanovereniging in herken en het is niet waar ik mij bij wil aansluiten. Onervaren en/of angstige kanoërs horen niet thuis in een tocht zoals deze, en dit had van tevoren bekend moeten zijn bij alle deelnemers.
Als er deelnemers zijn met weinig ervaring of met angst voor harde wind op groot water, is het belangrijk dat er een plan B en C voorhanden zijn om hun veiligheid te waarborgen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een palaver misschien! waarin de route, de weersomstandigheden en de verwachtingen duidelijk worden gecommuniceerd en er een ontsnapping route is. Zo kan iedereen met een gerust hart deelnemen aan de tocht.
Na het debacle op het Sneekermeer hebben drie mensen, waaronder ikzelf, besloten om de tocht niet voort te zetten. Dit besluit is volledig onafhankelijk genomen en is gebaseerd op onze persoonlijke ervaringen en inzichten.
Mijn grootste bezwaar in deze situatie is het feit dat degenen die verantwoordelijk waren voor het organiseren en leiden van deze tocht zich al op de wal van het starteiland bevonden, terwijl een deel van de groep nog op het Sneekermeer was in windkracht 4 tot 5 bft. Dit is absoluut niet de manier waarop tochtleiders zich horen te gedragen en het staat haaks op mijn eigen waarden en normen als het gaat om kanovaren.
Op groot water is het van cruciaal belang dat je te allen tijde bij je groep blijft om eventuele incidenten te kunnen managen. Het achterlaten van een deel van de groep op het meer in deze omstandigheden is volkomen onacceptabel en staat niet in lijn met de richtlijnen en protocollen van mijn eigen kanovereniging.
Ik ben van mening dat de veiligheid van de deelnemers te allen tijde voorop moet staan, en dat betekent dat iedereen die verantwoordelijk is voor het organiseren en leiden van een tocht op groot water zich aan deze regel moet houden.
Tijdens de Friesland Gigant ben ik al eerder geconfronteerd met een situatie waarbij deelnemers op groot water achtergelaten werden. Dit deed zich voor in 2013 toen ik met een minimum aantal mensen bezig was met het redden van een drenkeling op het IJsselmeer. De tochtleider vond destijds dat er voldoende redders aanwezig waren en besloot vervolgens om met de rest van de groep door te varen.
Het is zorgwekkend dat dit niet de eerste keer is dat dergelijke situaties zich voordoen tijdens de Friesland Gigant. Het is belangrijk dat de veiligheid van de deelnemers te allen tijde voorop staat. Hopelijk zal er in de toekomst meer aandacht worden besteed aan de veiligheid van de deelnemers, zodat dergelijke incidenten voorkomen kunnen worden.
Onder de link Incident melding van een voormalig vrijwilliger en instructeur O.D.W. Tevens de mail zonder namen die ikzelf verzonden heb naar het bestuur en waar ook niets mee gedaan is. Recap incident
Met deze melding is verder nooit wat gedaan, wat tot op heden nog steeds binnen deze vereniging leid tot frustraties.
Samen hebben wij besloten om onze week vakantie in het noorden van Friesland te varen. Dit betekent dat wij de originele tocht niet zullen voortzetten en ons eigen plan zullen volgen.
De gebeurtenissen van die dag hebben een zeer negatieve indruk achtergelaten. Als kanoërs zijn wij ons bewust van de risico's en gevaren van het varen op groot water, vooral bij harde wind. Het is dan ook onacceptabel dat de tochtleiders de groep hebben verlaten op het Sneekermeer en geen verantwoordelijkheid hebben genomen voor de veiligheid van de deelnemers.
Het is belangrijk om als kano vereniging de veiligheid en het welzijn van de deelnemers voorop te stellen en ervoor te zorgen dat de tochten geschikt zijn voor de ervaring en vaardigheden van de deelnemers. Deze situatie had voorkomen kunnen worden door betere informatievoorziening en planning, evenals het hebben van alternatieve plannen voor noodgevallen.
Deze gebeurtenissen hebben een diepe indruk achtergelaten en zijn niet representatief voor mijn ervaringen als kanoër en de waarden van mijn kano vereniging.
Een toch nog positief verhaal van deze tocht staat in ons verenigingsblad "Het Baken"
Na een kort maar intens afscheid zetten we koers richting het noorden van het Sneekermeer, waar een speciaal gebied is aangelegd voor kanovaarders. We hebben gezamenlijk besloten om de meren te vermijden om zo confrontaties te voorkomen met de groep die we achterlaten.
Eenmaal uit dit prachtige gebied gevaren, veranderen we van richting om het Sneekermeer over te steken en op weg te gaan naar Akrum. Hier zullen we onze tenten opzetten op camping "Marsicht", gelegen aan het mooie Bokkumermeer tussen Akkrum en Grouw.
Deze camping is niet alleen voordelig, maar ook uiterst netjes en schoon met moderne sanitaire voorzieningen. Een ideale locatie voor degenen die op zoek zijn naar een avontuurlijke trektocht op het water.
Woensdag 28 juli.
Nes - Snakkerbuorren (18 NM)
De route!
Onze gevaren route is grofweg gepland, maar we hebben geen idee hoe ver we zullen komen. We zijn volledig afhankelijk van de campings die we onderweg tegenkomen en het weer voor ons in petto heeft. We hebben al gehoord dat er veel wind en regen wordt voorspeld en helaas is deze voorspelling ook uitgekomen.
Onze reis begint in het “Burstumer Rak” en we zullen ons pad vervolgen richting het noorden via de “Peanster Ie” en de “Jans Sleat”. We zullen de “Modderige Bol”, “Goaiïngahúster Sleat” en “Grytmansrak” passeren, om vervolgens te pauzeren in het rustige dorpje De Veenhoop. Normaal gesproken zou dit niet mogelijk zijn vanwege het grote festival dat hier altijd plaatsvindt, maar door corona is het hier nu stil.
Na onze pauze vervolgen we onze route via de “Headamster Sleat” naar het prachtige natuurgebied “De Princenhof” met het schilderachtige dorpje Eernewoude. Hierna zullen we varen via de “Ring Feart”, “Wartenster Wijd”, “Langedeel” en “Nauwe Greaons” om uiteindelijk aan te komen in de historische stad Leeuwarden.
In Leeuwarden zullen we onze reis voortzetten via de “De Tijnje”, “Potmarge” en de “Prinsentuin” in het centrum van de stad. Vanaf hier gaan we verder via de “Dokkumer Ie” en tenslotte de “Jelsuter Feart”, om te eindigen op de stadscamping in Snakkerbourren. We zijn er klaar voor om te genieten van de prachtige natuur en het avontuur dat voor ons ligt, ondanks de voorspelde regen en wind.
Over het varen zelf valt niet veel toe te voegen. In het begin varen we zwijgend, alle drie nog bezig met wat ons gisteren is overkomen en hoe we verder moeten gaan. Het weer bij de start is prima, met een stevige wind maar droog en zelfs zonnig. Het is niet erg warm, maar daar kunnen we ons op kleden.
We hebben geen vast plan en varen richting het noorden, waar we waar mogelijk de meest toeristische route willen bevaren. Onderweg heeft de een dan de ander een voorkeur voor een bepaalde vaarweg, en zo ontstaat ook het plan om naar Leeuwarden te varen, via de "Potmarge".
Naarmate de dag vordert, wordt het weer steeds slechter. Het begint hard te waaien en de regen komt met bakken uit de lucht. Zoals gebruikelijk bij dergelijk weer, lijkt het lastig om een geschikte camping te vinden. Tijdens onze pauze in de "Prinsentuin" besluiten we om door te varen naar Snakkebourren en ons daar aan te melden op de stadscamping.
Camping “Taniaburg” verrast ons enigszins. Het is een wat oudere camping die erg laag gelegen is, waardoor de kampeerplekken behoorlijk drassig zijn. Er is wel voldoende sanitair, maar de helft is afgesloten vanwege de corona-maatregelen. Het geheel oogt enigszins ouderwets, maar het is wel schoon.
De campingeigenaar rekent ons per persoon een volledige kampeerplaats aan, wat wel enigszins overdreven lijkt voor onze kleine trekkerstent.
Of deze camping aan te raden is, blijft de vraag.
Wat wel vaststaat is dat er in de buurt geen andere camping te vinden is, en na een lange dag peddelen zijn we bereid om het voor lief te nemen. Een voordeel is wel dat we binnen kunnen zitten in wat ooit een bar is geweest, wat een aangename afwisseling is van het natte en winderige weer buiten.
Vandaag staat er een uitdagende tocht op ons te wachten. We zullen de noordelijke route van de Elfstedentocht varen, ook wel bekend als "De Hel van het Noorden". De naam blijkt niet overdreven, want de hele dag zullen we te maken hebben met zware tegenwinden die ons flink op de proef zal stellen. Het landschap dat we passeren is enigszins desolaat, maar dat kan ook komen door de inspanning die het varen met zich meebrengt. Toch lijkt elke meter van het traject op elkaar, waardoor de tocht extra uitdagend wordt. Maar stoppen met varen is geen optie, want dan waaien we direct weer terug naar ons vertrekpunt.
Gelukkig zijn er zo nu en dan kleine haventjes waar we kunnen aanleggen om even uit te rusten met een bakje koffie en een broodje. In dit gebied zijn we helemaal op onszelf aangewezen en het is begrijpelijk waarom dit gebied zo verlaten lijkt.
Na een lange dag vol inspanning, komen we aan bij de gezellige camping "De Blikvaart". Dit is een mooie grote camping waar voor de kinderen van alles te beleven is. We mogen onze boot bij het haventje achter een grote haag parkeren, wat ons beschermt tegen de aanhoudende wind. De camping biedt ons alles wat we nodig hebben voor een redelijke prijs. De eigenaren zijn erg behulpzaam en zetten zich in om ons verblijf zo aangenaam mogelijk te maken. Bij deze camping denk ik aan gemoedelijkheid en vertrouwen, wat het geheel een prettige en ontspannen sfeer geeft.
Donderdag 29 juli.
Snakkebourren - Sint-Anna (12,5 NM)
Als we ervanuit gaan er geen tegenwind bestaat was het vandaag een makkelijke dag!
De route!
Vanaf camping Taniaburg vervolgen we onze route over het water, richting Bartlehiem via de “Dokkumer Ie”. Na het passeren van het beroemde bruggetje varen we linksaf de “Feinsumer Feart” in, gevolgd door de “Leister Feart”, “Ouwe Rij” en tenslotte de “Súdhoekster Feart”, waar we uiteindelijk aankomen bij camping De Blikvaart.
Helaas is de weersverwachting niet in ons voordeel, met windkracht 5 tot 7 beaufort uit het westen. Dit betekent dat we tot aan Bartlehiem op de Dokkumer Ie de wind dwars zullen hebben, en de rest van de dag tegen de wind in moeten peddelen terwijl deze nog verder zal toenemen. Gelukkig schijnt de zon, waardoor alles er toch iets vrolijker uitziet.
Vrijdag 30 juli.
Sint-Anna - Frjentsjer (8NM)
De route!
We starten aan de "Blik Feart", vervolgens "Moddergat", "Berltsumer Wijd", "Doanjumer Feart" en eindigen op het "Van Harinxma kanaal" voor de kanoclub.
Op deze laatste dag van onze kanotocht kunnen we kort zijn. De wind is aardig gaan liggen en de zon schijnt volop. Ons eerste plan is om te kamperen in Tsjom en morgen door te varen naar Bolsward. Echter, gezien de weervooruitzichten hebben we besloten om onze reis te beëindigen bij onze kanoclub in Frjentsjer. Het is een korte dag vandaag en rond het middaguur komen we aan bij het clubgebouw. Hier eindigt onze kanotocht voor deze week.
Als we terugkijken op de afgelopen dagen, kunnen we concluderen dat we een afwisselende week hebben gehad met zowel zon als regen. We hebben in totaal 77,5 nautische mijlen afgelegd en de wind was de hele week prominent aanwezig. Desondanks hebben we genoten van de prachtige Friese wateren en de mooie landschappen die we onderweg zijn tegengekomen.
